Stil med stil. Andre

Enda en stil for de som har og tar seg tid til å lese. Lang post, men kun et copy-paste fra min side. Lite slit og mykje ull. Denne gangen et kåseri om fotball på TV. Tarjei skriver om ting han ikke kan noe om, men likevel mener noe om. Kåseriet lirket jeg av meg natt til mandag etter en knall ungdomstur, og det er langt ifra det beste jeg har gjort. Men heller ikke det verste. Det måtte vera på nynorsk, og eg gadd ikkje ta meg bryet med å omsetja det til riksmål. Sekert masse feil, men kva forventar du av meg når eg skriv i svevne? Er forresten ikke fornøyd med tittelen, men beholdt den for autentitetens skyld. Har ikke fått karakter enda, så den kan dere gjette på i kommentarene deres. Hvis noen gjetter riktig skal jeg fortelle at jeg sitter når jeg tisser.

Fotball og snever folkesjel

Då eg gjekk på barneskulen spelte eg fotball med gutane i klassen i friminutta. Eg kunne ikkje spele, ikkje i det heile tatt, men eg var no med som best eg kunne. Med eit par røde og grøne vinterstøvlar heldt eg meg i forsvar, og sprang som ein gris etter ballen straks den trengte inn på mitt territorium, utan anna tanke i hovudet enn å få sparka den så langt vekk som tenkast kunne. Eg kunne verken spele, drible, takle eller score, men eg gjorde det alt saman ved hjelp av ivrig engasjement og distraherande utrop. Eg ropte og song til dels meiningsløyse ting så enkelte knakk saman. Dei knakk ikkje eigentlig, men eg trur det var like før.

Tarjei Tomskalle kalla eg meg, og eg var ein sann djevel å komme forbi. ”Ta frå ham ballen, Tarjei Tomskalle!” ropte dei. Og så gjorde eg det. Eg var ingen tomskalle, det tillèt eg meg å seie, sanninga er at eg var fullt oppegåande. Faktum er at eg liker å høyre folk le, og likte å vere litt klovn. Eg hadde to grunnar for å spele fotball, og det var latter og moro. Dette var strengt tatt bare ein grunn, men uansett. Når eg kom heim var fotball eit framandord.

Fotball er eit lagspel hvor to lag beståande av 11 spelarar spring rundt og rundt etter ein oppblåst ball av samansydde skinnliknande bitar. I kvar ende av bana er det ein stålkonstruksjon av vertikale og horisontale rør som dannar ei opning på noen meter i høgda og noen meter i bredda, og på baksida heng eit nett. Dette er målet, og kvart lag sett alt inn for å få ballen inn i motstandarens mål. Laga forsvarar sine mål, og ein representant frå kvart lag (ein såkalla målmann) blir plassert framfor målet som ein siste hindring, om ikkje medspelarane lykkast i å sparke ned motstandarane. Målmannen gjer alt for å stoppe ballen, han kan slenge seg i søle og vassdammar om han bare kan stoppe ballen før han går i mål. Klarar det andre laget å score, ropar dei ”MÅL!”, målmannen bannar stygt og skjellar ut sine medspelarar for dårleg spill, mens han som var sist nær ballen før det blei mål spring rundt med t-skjorta vrengt over hovudet til han stupar eller spring på ein vegg. Og så spel dei vidare.

Gutane i klassen så fotballkampar på TV, hadde plakatar av spelarar på rommet og samla på fotballkort. Du hadde dei som heia på Liverpool, dei som fanatisk heia på Manchester, og dei andre som heia på Chelsea og Arsenal. Liverpool-tilhengarane var vettskremte for Manchesterlus, og heldt anten saman eller sprang for livet. I gymmen skulle vi alltid spele fotball, Manchester og Liverpool danna kvart sitt lag, og så spelte vi fotball. Jentene leika hest borte i ein krok.

Fotball er nok den mest populære sporten i heile verda. Når det arrangerast verdsmeisterskap i fotball er det praktisk talt krig mellom TV-kanalane om kven som skal ha rett til å vise kampane. Dei veit det er uhorveleg mye å tene og byr over kvarandre i dyrare dommar enn du og eg kan tenke oss. Dei satsar stort, for dei veit at folk flest er sjukleg opptatt av å få med seg VM og EM og kva det heitar alt saman. Dei veit at fotball sel meir enn alt anna, at det er sjølve livsgrunnlaget for mange TV-tittare. For noen er det nærmast ein religion, tjue menn som spring etter ein ball.

For ikkje lenge sida var det voldsamt mye oppstyr rundt noen teikningar av ein kar som i si tid het Mohammed, og som ses på som grunnleggjar av Islam, ein hellig person. Teikningane var mellom anna på trykk i norske aviser, og sida muslimane så på dette som ei krenking av deira religion ville dei hemne seg på Noreg. Så, dei brann norske flagg. Eit samla muslimsk folk samla seg i protest og brann alt som var å oppdrive av norske flagg. Dei sto der med svidde augebryn og koste seg ved tanken på nordmannen der heime som fortvila så sitt eige fedreland bli vanæra. Dei bomma stygt, for nordmannen bryr seg først om landet sitt når landslaget spel mot Brasil.

Eg har spelt fotball sidan barneskolen og kan vere ein av mange til å stadfeste at det er utrolig gøy å vere ein av spelarane på banen og føle spenninga i kampen, frigjøringa i det å få til det perfekte spark og gleda over ein seier. Men som publikum ville eg ikkje heldt ut i fem minuttar. For idrettsutøvarar og andre i bransjen skjønar eg at det kan vere interessant å følgje med for på den måten å lære, men at mannen på gata kan vere levande interessert i kva lag som klarar å score flest mål, det er verre.

Eg må tilstå at eg aldri har vore og sett ein fotballkamp på ein stadion trongstappa av folk og fe. Eg kan ha gått glipp av noe, men så har eg heller ikkje noe behov for å oppleve det. Det er kampen som er sentrum og grunnen til at tilskodarane har møtt opp, men bortsett frå det kan det verke som om kampen ikkje har så mykje å seie. Tilskodarane sin oppgåve er å skape stemning, ein oppgåve dei utførar med liv og lyst. Hadde eg ikkje visst betre, ville eg ha trudd det heile var ein riktig god gamaldags fyllefest. Dei ropar og brøler, blåser i horn og viftar med dei nymalte bleikfeite magane sine i tide og utide. Det er tilskodarane og supporterane som sørgjer for showet, og om eit av laga kjem til å score tar dei heilt av. Det må vere moro å vere midt i massen av tilskodarar og vere med på å lage show, på same måte som eg elska å leike idiot på barneskulen. Utan fyllmasse på benkeradane ville ein TV-sending ha vore nokså tam og kjedeleg for dei ikkje spesielt interesserte. Eg bryr meg ikkje stort om bilar, men eg likar ”autofil” fordi Jan Erik Larsen lager så mye show. Utan show skrur eg av, eg bryr meg ikkje det spøtt om bil!

Men kvifor den tradisjonelle førtitreårige TV-tittaren engasjerar seg der han sit planta i TV-stolen med handa dypt grave ned i ein fem liter stor popkornbøtte, det er ein verre nøtt å knekke. Denne mannen har slettast ikkje noe å gjere med fotball, og fotballen bryr seg enda mindre om han. Han ser det likevel som ein viktig oppgåve å følgje med, halde seg oppdatert, så han alltid veit korleis det står til i fotballverda, og på den måten ha moglegheita til å delta i samtaler med alle dei andre han kjennar.

Alle dei andre snakkar om fotball fordi dei alltid har snakka om fotball. Frå barndommen har dei sunge fotballsongar og innprenta seg sjølv og kvarandre at det er fotballen som gjer livet sann verdi. På denne livsløgna har dei basert heile sitt hovudinteresseområde, men ifølge Henrik Ibsen treng ikkje ein livsløgn nødvendigvis å vere noe negativt, snarare tvert imot. Med det behovet mennesket har for å tro på noe, for å føle fellesskap og tilhørsel til noe stort, er fotballen midt i blinken. Hadde dei ikkje hatt fotballen å falle tilbake på ville mange bokstaveleg talt ha gått på dunken.

Folket følar seg involvert og med, frå lenestolen kan dei drømme seg inn i spelaranes liv og opplevingar. Fotballen gir folket identitet, riktig nok ein fiktiv og falsk identitet som ikkje tilhørar dei, men han kjennast betre enn ingen identitet. Den tomme hjernen treng noe å fyllast med, og det er her media veit å sko seg. Dei pøsar på med fotball og fotball, og puddingtjukken sluker alt som fugleungar gulpar mark.

Fotball er underhalding, og når eg er inne på det så vil eg seie litt om ordet ”underhalding”. Ordet er samansatt av orda ”under” og ”halding”, det går klart fram at fotball held under folket, folket haldes oppe av fotballen. Tenk deg om fotballen forsvann. Tenk deg at golvet du står på plutselig ikkje er der meir. Ein undersøking viste at det var nettopp dette barn var mest redde for, å plutselig merke at dei ikkje sto på noe meir. Så ikkje rør fotballen, den er viktigare for folk flest enn dei likar å innrømme.

Fotball er naturlegvis også engasjerande, i den grad du lar deg engasjere. Å følgje med lag i oppturar og nedturar, sjå at det går slik du hadde rekna med og sjå framgang hos dei du heiar på er nok veldig moro. Personleg nektar eg å engasjere meg i fotball, fordi eg nok kunne blitt frykteleg ivrig om eg bare ville la meg engasjere. Livredd er eg, livredd for å bli ein av dei eg har så stor forakt for. Den dagen eg ikkje har noe som helst å gjere, og stirar i veggen til eg får fuglereir på hovudet og mose på ryggen og hjernen skrumpar inn til ein sprettball, den dagen skal eg la tanken på fotball forsiktig streife innom hjernen utan høge protestar. Men ikkje før. Det lovar eg, og det skal eg hugse om eg blir niognitti og dønn senil.